Sebelum ini, kita telah didedahkan tentang bond patuh syariah yang semakin meluas di seluruh dunia yang dikenali sebagai sukuk. Nak tahu lebih lanjut tentang apa itu sukuk? Anda boleh rujuk artikel di sini.
Tahukah anda sukuk juga terdiri daripada beberapa jenis? Accounting And Auditing Organisation for Islamic Financial Institutions (AAOIFI) mengemukakan beberapa piawaian tentang perakaunan, pengauditan, tadbir urus, etika dan penetapan syariah mendedahkan bahawa terdapat 14 jenis sukuk.
Akan tetapi, hanya beberapa sahaja yang dipraktikkan di Malaysia. Selain itu, kita juga akan didedahkan tentang Special Purpose Vehicle (SPV). Apakah itu SPV? SPV merupakan sebuah anak syarikat yang berdaftar dengan undang-undang khusus yang membolehkannya menyelamatkan stuktur aset jika syarikat induk muflis dan tidak akan menjejaskan mana-mana entiti.
Tambahan daripada itu, SPV juga bertidak sebagai penerbit sukuk serta menjadi medium untuk pihak yang terlibat dalam kontrak bagi mendapatkan saham dan memantau hak mereka. Seterusnya, mari kita teliti 3 jenis sukuk yang terkemuka di Malaysia.
1. Sukuk Mudharabah (Perkongsian untung)
Ia merupakan sijil yang mewakili projek atau aktiviti yang dijalankan berdasarkan kontrak mudharabah (perkongsian berdasarkan kepercayaan). Terdapat dua pihak yang akan terlibat dalam transaksi ini iaitu pengurus projek atau lebih dikenali sebagai mudharib manakala pemilik modal digelar sebagai robbul mal yang bertindak sebagai penyedia modal projek tersebut dan memiliki saham dalam ekuiti mudharabah.
Melalui ekuiti mudharabah, pemilik saham akan memperoleh pulangan berdasarkan peratusan bahagian pemilikan.
Berdasarkan transaksi ini, para pelabur akan memainkan peranan sebagai pemilik modal dan pemegang sijil aset mudharabah. Mereka akan melanggan sukuk dan membuat pembayaran kepada SPV serta bertindak sebagai pemegang amanah bagi pihak pelabur. Di samping itu, keuntungan yang diperolehi daripada aktiviti pelaburan akan dikongsi antara kedua-dua belah pihak berdasarkan nisbah yang telah dipersetujui bergantung kepada prestasi aset atau projek yang dilaksanakan.
Jika berlaku kerugian, pemilik modal akan menanggung segala kerugian kecuali ianya berlaku disebabkan oleh kecuaian atau kesalahan urus tadbir yang dilakukan oleh pengurus projek. Seterusnya, melalui sukuk berkenaan, pemegang sukuk tidak akan mengambil bahagian dalam pengurusan aset, perniagaan atau projek yang dilaksanakan.
Selain itu, pengurus projek akan memperoleh bayaran atau bahagian keuntungan seperti yang dinyatakan dalam kontrak awal dengan pelabur. Walau bagaimanapun, sukuk mudharabah tidak mengandungi sebarang jaminan daripada penerbit sukuk untuk modal atau keuntungan tetap atau keuntungan berdasarkan apa-apa peratusan modal.
2. Sukuk Musyarakah (Perkongsian untung dan rugi)
Ia adalah salah satu bentuk perkongsian antara dua (atau lebih) pihak, dan kedua-duanya memberi sumbangan modal kepada perkongsian tersebut sama ada dalam bentuk tunai atau contributions in kind.
Selain itu, mereka akan berkongsi keuntungan mengikut kadar yang dipersetujui manakala kerugian akan ditanggung berdasarkan peratusan modal awal yang diperuntukkan. Tambahan daripada itu, sukuk tersebut adalah bersesuaian untuk membiayai projek komersial yang besar seperti pembesaran kilang atau projek pembinaan.
Di samping itu, SPV turut boleh menjalinkan kerjasama dalam aset atau projek yang dilaksanakan melalui pembelian, komisen atau pembinaan aset. Bukan itu sahaja! Sukuk musyarakah juga boleh diniagakan di pasaran sekunder.
3. Sukuk Murabahah (Bayaran jualan/ bayaran ansuran)
Dalam industri kewangan Islam, murabahah merupakan kontrak perjanjian antara penjual (pelabur) dan pemaju (pembeli), iaitu pelabur akan menjual aset atau komoditi tertentu kepada pemaju mengikut masa dan tempat yang ditetapkan serta dibayar secara ansuran mengikut perjanjian murabahah.
Harga yang dibayar adalah merangkumi cost-plus-profit-margin iaitu melebihi harga asal aset dan mewakili keuntungan kepada penjual. Kadar tersebut telah dipersetujui ketika kontrak ditandatangani. Walau bagaimanapun, sukuk berkenaan tidak boleh dijual di pasaran sekunder kerana ianya melibatkan transaksi hutang.